Stwardnienie rozsiane (SM) często kojarzone jest z niepełnosprawnością fizyczną. Jednak podobnie jak w przebiegu innych schorzeń neurodegeneracyjnych konsekwencją postępu choroby mogą być zaburzenia funkcji poznawczych. Problem ten w różnym nasileniu i stopniu może dotyczyć od 40 do 70% osób z SM.

Stwardnienie rozsiane to choroba, w przebiegu której dochodzi do uszkodzenia osłonek mielinowych neuronów, a następnie do utraty komórek nerwowych. Choroba atakuje różne obszary w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. W zależności od lokalizacji uszkodzeń chory może doświadczać zaburzeń czuciowych, ruchowych, równowagi, nastroju oraz zaburzeń poznawczych. Te ostatnie wywołane są głównie uszkodzeniami w korze mózgowej i obszarach podkorowych. Zmiany w obszarach korowych mogą wiązać się z problemami z pamięcią, zdolnością do przewidywania, planowania, uwagą, przetwarzaniem złożonych informacji i danych, wnioskowaniem, formułowaniem myśli, rozumieniem wypowiedzi czy mową.

Chcąc wspierać osoby ze SM i ich bliskich, Fundacja StwardnienieRozsiane.info opublikowała pierwszy z serii 4 poradników „Poznaj S(wój) M(ózg)” pt. „Czym są funkcje poznawcze?”. Jak podkreśla w poradniku jego autor, prof. Wojciech Glac, neurobiolog z Uniwersytetu Gdańskiego: Obszary mózgu odpowiedzialne za funkcje poznawcze mogą relatywnie łatwo tworzyć nowe szlaki i wzmacniać inne połączenia, dzięki czemu do pewnego stopnia mogą zapewnić utrzymanie zdolności poznawczych pomimo zmian chorobowych. Potencjał plastyczności nie jest jednak nieograniczony i w końcu pod wpływem  silnych zmian lub uszkodzeń w obrębie kluczowych obszarów czy szlaków, może dojść do znacznego upośledzenia lub utraty funkcji poznawczych.

Chociaż stwardnienie rozsiane pozostaje nieuleczalną chorobą, coraz lepiej radzimy sobie z jej skutkami. Dostępny i refundowany w Polsce wachlarz wysokoefektywnych leków, pozwalających na znaczne ograniczenie postępu SM, w tym hamowanie zaniku zdolności poznawczych lub ich poprawę, pozwala dziś wielu chorym aktywnie żyć, bez konieczności rezygnowania z pasji czy pracy. Tematem pomijanym w debacie publicznej pozostają jednak wciąż zaburzenia funkcji poznawczych, a to przecież one stanowią w dużej mierze o tym, kim jesteśmy.

Temat zaburzeń funkcji poznawczych jest szeroko obecny w agendzie 5. Ogólnopolskiej Konferencji "SM – i co z tego?”, organizowanej przez Fundację StwardnienieRozsiane.info w Gdańsku, w dniach 18-19 maja 2024 r. Udział w konferencji jest bezpłatny, a jedynym warunkiem uczestnictwa w wydarzeniu jest wcześniejsza rejestracja poprzez stronę: www.smicoztego.pl