Z przeprowadzonych w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego badań wynika, że w Polsce zbyt często stosuje się antybiotyki w leczeniu ostrych biegunek zakaźnych. Prowadzi to nie tylko do przedłużenia objawów biegunki, ale również zwiększa ryzyko rozwoju bakterii opornych na najczęściej stosowane antybiotyki.

Badania przeprowadzone w 11 placówkach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) oraz  na 8 oddziałach szpitalnych pozwoliły na zebranie szczegółowych danych o postępowaniu z pacjentami zgłaszającymi się do lekarza z ostrą biegunką zakaźną. Wykazano, że lekarze zlecali antybiotyk 16% pacjentów zgłaszających się do placówek POZ oraz 36% pacjentów hospitalizowanych z powodu ostrej biegunki zakaźnej. Po odniesieniu tych wyników do całkowitej liczby osób z ostrą biegunką zakaźną, oszacowanej w ogólnopolskim badaniu epidemiologicznym prowadzonym w analogicznym okresie, uzyskano zawrotną liczbę 5,5 miliona dawek antybiotyków zażywanych przez Polaków w ciągu roku.

Natomiast opublikowane zalecenia międzynarodowych instytucji, takich jak: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Światowe Stowarzyszenie Gastroenterologów (WGO) oraz Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii Dziecięcej, Hepatologii i Żywienia (ESPGHAN), nie zalecają stosowania antybiotyków w leczeniu ostrych biegunek z wyjątkiem szczególnych sytuacji:  ciężkie zachorowania o ustalonej etiologii bakteryjnej lub pasożytniczej, występowanie biegunki z krwią i/lub objawami zakażenia ogólnoustrojowego, jak również u wcześniaków.

W ramach wyżej opisanych badań oceniano czynniki wpływające na zlecenie przez lekarza antybiotyku. Lekarze 2-krotnie częściej przepisywali antybiotyk osobom starszym (pow. 65. roku życia), 1,5-krotnie częściej mieszkańcom terenów wiejskich, 2,5-krotnie częściej pacjentom  z objawami gorączki, 2-krotnie częściej chorym z objawami krwistej biegunki. Lekarze pracujący w większych placówkach POZ (pow. 5 lekarzy) oraz na oddziałach szpitalnych  3-krotnie częściej przepisywali antybiotyk, w porównaniu z lekarzami pracującymi w mniejszych placówkach. Dlatego autorzy raportu wskazują na konieczność poprawy programów szkolenia podyplomowego w celu skuteczniejszego wdrażania zaleceń międzynarodowych w leczeniu ostrych biegunek zakaźnych.

– Decyzja polskiego lekarza o leczeniu ostrej biegunki za pomocą antybiotyku wynika w większym stopniu ze zwyczajów panujących w danej placówce, niż jest uzasadniona objawami lub wynikiem badania mikrobiologicznego – podkreśla Paweł Stefanoff, współautor badań.

Nieuzasadnione stosowanie antybiotyków u pacjentów z ostrymi biegunkami zakaźnymi nie tylko przedłuża występowanie objawów u poszczególnych pacjentów, ale również zwiększa ryzyko rozwoju szczepów opornych na poszczególne antybiotyki. Takie rodzaje bakterii, najczęściej mające swoje źródło w naturalnej florze bakteryjnej człowieka, stanowią problem kliniczny. – Coraz częściej brakuje antybiotyków dostępnych w leczeniu ciężkich zakażeń, ponieważ bakterie miały okazję "przetestowania" wielu preparatów, podawanych pacjentom na wszelki wypadek – dodaje dr Stefanoff.

Wyniki przeprowadzonych badań zostały opublikowane w czerwcowym wydaniu czasopisma „Epidemiology & Infection”.