W Polsce co roku ok. 3 tys. kobiet dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, zaś ponad półtora tysiąca umiera z powodu tej choroby. Niemal 4% wszystkich zgonów kobiet spowodowanych chorobami nowotworowymi w naszym kraju związanych jest z rakiem szyjki macicy. Dzięki szczepieniom można by uniknąć tych zachorowań i śmierci. Szczepienia zalecane są dziewczętom i chłopcom w wieku nastoletnim (najczęściej 13-14 lat). Szacuje się, iż 2/3 dorosłych ma w swoim życiu kontakt z wirusem HPV. 99% raków szyjki macicy jest HPV-zależnych.

Naukowcy zidentyfikowali ponad 120 typów wirusa HPV, czyli wirusa brodawczaka ludzkiego, odpowiadającego m.in. za powstawanie brodawek w różnych częściach ciała. Rak szyjki macicy najczęściej wywołany jest przez zakażenie wirusem HPV typu 16 i 18, choć i inne mogą powodować tę groźną, śmiertelną chorobę. Dzięki zaawansowanym badaniom, naukowcy poznali mechanizm działania tych wirusów i mogli opracować profilaktykę w postaci szczepionki.

Wirusy rozbrajają mechanizmy obronne komórki, które zapobiegają jej niekontrolowanemu namnażaniu. Komórka zaczyna w sposób niekontrolowany dzielić się, aby lepiej służyć celom wirusa HPV. Wyłączenie się systemów alarmowych w komórce może być pierwszym krokiem na drodze do rozwoju nowotworu. Poza wywoływaniem brodawek, zakażenie konkretnymi szczepami wirusa HPV po kilku, kilkunastu latach może prowadzić również do rozwoju raka – wyjaśnia prof. dr hab. Krzysztof Pyrć, kierownik Pracowni Wirusologii w Małopolskim Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego 

Do zakażenia wirusem HPV może dojść na różnych etapach życia człowieka, niekiedy bardzo wcześnie – w wieku nastoletnim, w wyniku kontaktu z osobą zakażoną. Transmisja wirusa ma zwykle miejsce poprzez kontakt bezpośredni, najczęściej kontakty seksualne, głęboki pocałunek, ale nie tylko, gdyż każdy kontakt uszkodzonej skóry z wirusem może prowadzić do zakażenia, np. podczas wspólnego korzystania z ręcznika czy bielizny osobistej. Zakażenie i rozwój niektórych chorób dotyczy przedstawicieli obojga płci: kobiet i mężczyzn. 

Choć wirus brodawczaka ludzkiego znacznie częściej powoduje raka szyjki macicy niż raka odbytu i raka prącia, to ze względów epidemiologicznych zaleca się szczepienie obu płci. Powszechny program szczepień chłopców i dziewczynek pozwala na ograniczenie zakażeń, a w przyszłości zachorowań, na nowotwory wywoływane przez wirusa HPV, co można już zaobserwować na przykład w Australii czy Szkocji. Szkocki program szczepień dziewcząt spowodował spadek w rejestrowanych przypadkach śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy co najmniej trzeciego stopnia o 89% i co najmniej drugiego stopnia o 88% (za https://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/hpv/207359,duze-korzysci-powszechnego-szczepienia-przeciwko-hpv). Transformacja zdrowych komórek w neoplazję śródnabłonkową wiązana jest ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka szyjki macicy.

Świat może być wolny od zachorowań na raka szyjki macicy i raka szyi oraz głowy wywoływanych przez wirusa HPV pod warunkiem, że ludzie będą się powszechnie szczepić, zarówno mężczyźni, jak i  kobiety. Szczepionki, jakimi dysponujemy, mają skuteczność na poziomie 95% i należy je uznać za bezpieczne preparaty – powiedział w rozmowie z portalem www.zaszczepsiewiedza.pl prof. Pyrć.